Ingevroren

De situatie: een zorgverzekeraar vergoedt de rekening voor het invriezen van eicellen in eerste instantie niet, omdat de chemotherapie die daarvoor de aanleiding is, niet onder de verzekerde zorg valt.
De regel: het invriezen van eicellen valt onder de dekking van de basisverzekering als dat nodig is vanwege (onder andere) chemotherapie die leidt tot onvruchtbaarheid van de vrouw. Het maakt daarbij niet uit wie die chemotherapie uitvoert en waarom dat gebeurt.

Onzekere toekomst

Emma*) heeft te horen gekregen dat ze MS heeft. Na die diagnose staat haar leven op zijn kop. Hoe ziet haar toekomst eruit? Ze is nog geen dertig. Kan ze nog wel een gezin stichten? Dat is namelijk een diepe wens. Ze praat veel met artsen, met familie en vrienden. Ze struint het internet af, oriënteert zich op de mogelijkheden. Die blijken beperkt. Genezen lijkt niet mogelijk. Medicatie is wel beschikbaar, maar vooral gericht op het ‘tot rust brengen’ van de aandoening. In de praktijk betekent dat vooral: opvlammen van de klachten vertragen en hopen dat verdere terugval zo lang mogelijk uitblijft.

Daar kan Emma niet goed mee overweg. Zijn er misschien toch nog andere behandelingen beschikbaar? Ze vindt informatie over stamceltherapie. Patiënten met relapsing-remitting MS, die tevens voldoen aan de overige voorwaarden, krijgen deze behandeling vergoed vanuit de basisverzekering. Het gaat hierbij om enkele tientallen patiënten per jaar. Mensen met andere vormen van MS kunnen deze behandeling in Nederland echter niet krijgen.

Behandeling in Mexico

Maar Emma is niet voor één gat te vangen. Ze ontdekt dat stamceltherapie bij MS in Rusland en Mexico wél beschikbaar is voor andere patiënten met MS. Rusland is even geen optie, maar Mexico kent ze goed, van vakanties. Ze heeft voldoende vertrouwen in de medische stand daar, zeker in particuliere klinieken. Om de kosten voor de reis, het verblijf en de behandeling bij elkaar te krijgen start ze een crowdfunding via Facebook en Instagram. Tot haar eigen verbazing lukt het haar om de benodigde gelden bij elkaar te krijgen. De betrokkenheid van alle mensen om haar heen is hartverwarmend.

Haar huisarts ziet nog wel een hobbel. Die stamceltherapie gaat gepaard met een heftige chemotherapie, bedoeld om je immuunsysteem tijdelijk uit te schakelen. Dat is nodig voor het veilig en succesvol terugplaatsen van stamcellen. Maar de bijwerkingen zijn aanzienlijk. Misselijkheid, vermoeidheid, kwetsbaarheid voor infecties en haaruitval, dat is nog wel te overkomen. Erger is dat de chemotherapie alle eicellen doodt. Ze wordt dan onvruchtbaar. Wat nu? Oogsten en invriezen blijkt de oplossing. Emma meldt zich bij het regionale ziekenhuis voor eicel vitrificatie. Met medicatie wordt dan een aantal keren een eisprong gestimuleerd. De losgekomen eicellen worden opgevangen en in vloeibare stikstof gekoeld tot -196°C. Je kunt dan in de toekomst via IVF alsnog zwanger raken. De rekening van € 2.278,70 stuurt ze naar haar zorgverzekeraar.

Vergoeding eicel vitrificatie

Die gaat niet akkoord. Want: de behandeling waar de chemotherapie deel van uitmaakt, valt niet onder de verzekerde zorg op basis van de zorgverzekering. Dan is ook vergoeding van de eicel vitrificatie niet aan de orde, aldus de verzekeraar. Emma vraagt de zorgverzekeraar zijn beslissing te heroverwegen. Dat helpt niet. Ze klopt vervolgens aan bij de SKGZ. De Ombudsman zorgverzekeringen pakt de zaak op. Daar herinneren ze zich een identiek geval van een paar jaar eerder. Ook een patiënt die naar het buitenland ging voor een behandeling met chemotherapie die niet onder het Nederlandse vergoedingenstelsel viel en die een vergoeding wilde voor de voorafgaande eicel vitrificatie. Er was toen gecorrespondeerd tussen haar verzekeraar en het Zorginstituut Nederland, dat mede tot taak heeft zorg te dragen voor een uniforme uitleg waar het gaat om de regels rond de zorgverzekering. Voor de vergoeding van het invriezen van eigen eicellen maakt het niet uit door wie en op grond waarvan de chemotherapie wordt gegeven, aldus het Zorginstituut toen.

Een vriendelijke, heldere brief aan de zorgverzekeraar van Emma blijkt voldoende. Die reageert direct: ah, dat wisten we niet. Maar als het zo zit, ja dan krijgt mevrouw deze behandeling natuurlijk vergoed. Ze wensen Emma veel sterkte en gezondheid. Het ziekenhuis kan de factuur aan Emma intrekken en de kosten rechtstreeks bij de verzekeraar declareren. Met dank voor het signaal, waardoor eventuele andere patiënten in deze situatie het invriezen van eigen eicellen gelijk al vergoed krijgen.

‘Compliment voor deze verzekeraar,’ zegt Frederique van Zomeren, Ombudsman zorgverzekeringen bij de SKGZ. ‘Hij heeft doortastend en zorgvuldig gereageerd. De zorgverzekeraar heeft zijn fout snel rechtgezet en Emma bedankt voor haar klacht omdat hij hierdoor de dienstverlening aan zijn verzekerden kan verbeteren. Top!’

Meer informatie

Het standpunt van het Zorginstituut Nederland rond het invriezen van eicellen is hier te vinden. Hierin staat dat vitrificatie van eigen eicellen vergoed wordt ‘bij behandelingen met chemotherapeutica die een risico op een permanente vruchtbaarheidsstoornis met zich meebrengen.’

Vergoeding van de chemotherapie zelf is geen voorwaarde voor vergoeding van het invriezen van eicellen. In latere correspondentie met de Ombudsman Zorgverzekeringen heeft het Zorginstituut namelijk aangegeven dat ‘behandelingen met chemotherapeutica die niet voldoen aan de stand van de wetenschap en praktijk […] niet [worden] uitgesloten in het standpunt’ en dat er ‘daarnaast […] geen sprake [is] van onlosmakelijke zorgonderdelen maar van zelfstandige behandelingen die ieder op hun eigen merites moeten worden beoordeeld.’

Meer informatie over stamceltherapie bij MS is te vinden bij de stichting MS Research.

*) Niet haar echte naam. Het verhaal van deze casus is aangepast om herkenning te voorkomen. De achterliggende feiten kloppen.